Over de brug tussen oude en nieuwe kennis en over bezieling

Bezieling en kwaliteit

De tijden van de extrinsieke motivatie op het gebied van werk zijn duidelijk voorbij. De recente onderzoeken naar geluk, werkervaring, zingeving en kwaliteit laten zien dat een organisatie het beste draait met mensen die zich betrokken en vanuit een intrinsiek gevoel van motivatie in willen zetten voor de zaak. Daniel Ofman, waar ik de kernkwaliteiten zo van waardeerde tijdens de coachingsoefeningen in mijn opleiding, heeft prachtig uiteen gezet hoe hoe een organisatie kan floreren vanuit een gevoel van een gedeelde missie, leiderschap van binnenuit, bezieling, soepele veranderingen en creativiteit. Hij doet dit door te kijken naar het individu door middel van de kernkwaliteiten en de mens als creërend wezen. Hij geeft aanknopingspunten voor het begeleiden van veranderingsprocessen en stelt een nieuwe organisatiecultuur voor: de creërende organisatiecultuur.

Hij zet daarnaast belangrijke aspecten van de organisatie naar voren, namelijk: 

1. Ziel

2. Waarden

3. Missie

4. Visie

De reden waarom ik mij zo kan vinden in deze uiteenzetting van Ofman is omdat ik naar teams, organisaties en groepen kijk als een organisme. Een levend wezen met een soort eigen ziel. Sommigen noemen dit organisatiecultuur, of een volk met een bepaalde cultuur of groepscultuur. Maar een organisatie heeft niet alleen een cultuur maar ook een ziel, een bepaalde kern, een bepaalde essentie die altijd dezelfde blijft en die is de drijvende kracht achter alles. Het is de levensader, de inspiratiebron, de stuwende kracht en de creatieve kracht van een organisatie of een groep. Dit staat onlosmakelijk verbonden met intrinsieke motivatie, missie en doelen. De praktische methodes die hierbij passen zijn bijvoorbeeld de Golden Circle van Sinek (why, how, what) en het Levenswiel.

Het Levenswiel

Wanneer we naar alle oude culturen van de wereld kijken, zien we dat, hoe verder we terug gaan in de tijd, zij allemaal ergens een gemeenschappelijk model hebben als het gaat om de kijk op leven. Dit was hun raamwerk, hun platform, hun manier om alles in het leven te kunnen plaatsen en het heette het levenswiel. U vindt het bij de nomadische volkeren in Mongolië, Siberië, Native Americans, Europa in de bronstijd en nu nog is de cirkel een belangrijk symbool voor ons dat staat voor oneindigheid en verbinding.

Het levenswiel komt oorspronkelijk uit het sjamanisme, waarin er naar het leven werd gekeken vanuit een animistische levenshouding waarin men inzag dat alles een ziel had en met elkaar verbonden was. Daarnaast zagen zij ook dat alles volgende de beweging van dit wiel zich ordende in de wereld om zich heen. Alles wat leefde en een ziel had had te maken met het levenswiel.

Het Levenswiel is opgemaakt uit windrichtingen, Oost, Zuid, West en Noord, waarin oost staat voor begin en groei, zuid voor verwezenlijking en vreugde, west voor reflectie en afbraak, en noord voor intrigeren, bezieling, stilte en rust (en tevens dood en nieuw leven).

Uitgaande van de gedachte dat alles wat leeft ook bezield is - dus ook u, ik, teams en organisaties - betekent het dat dit wiel ook op ons van toepassing is en we dit kunnen volgen om balans te houden in het leven.

In de cirkel is alles gelijk en alles volgt een bepaalde, natuurlijke richting die zorgt voor vitaliteit en evenwichtigheid. Alles heeft een tijd en een plaats. op dit wiel. We kunnen als voorbeeld ons eigen leven nemen, dat van kind (oost), volwassene (zuid), oudere (west) en het sterven (noord) loopt. Of onze dag; ochtend (oost), middag (zuid), avond (west) en nacht (noord). Evenwichtigheid ligt hem in de kunst van de balans en te weten wanneer men moet beginnen, stoppen, rust nemen of doorzetten. Het is ook een krachtig hulpmiddel om te zien waar uw knelpunten liggen, bijvoorbeeld een organisatie die teveel bezig is met cijfers en klanten (groei, verwezenlijking in de materie), kan hun visie en missie vergeten, die meer past bij Noord, namelijk bezieling en rust nemen om af en toe bij te komen van het werk en nieuwe energie of ideeën op te doen). Daarnaast valt het niet te ontkennen dat ook onze maatschappij, onze cultuur, onze ziel, wat uit balans lijkt te zijn geraakt. Wij als maatschappij fixeren ons teveel op oost en zuid van het levenswiel, die staan voor: actie, prestatie, doen, individualisme, ego, je onderscheiden, wakker, assertiviteit, denken, ratio, analytisch, energie, materie, praten, geld, bezit, lust, genot, plezier, gericht op de buitenwereld en ondernemen.

De waarden die passen bij west en noord van dit wiel vinden wij over het algemeen lastig of zijn ondergewaardeerd. De kwaliteiten van west en noord zijn: rust, loslaten, stilte, alleen zijn, donker, reflectie, contemplatie, naar binnen gericht, samen, heelheid, bezieling, geestelijke onderwerpen, diepere verbinding, het onderbewuste, slaap, zwijgen, omgaan met negatieve ervaringen, ruimte geven aan emoties, ervaring, intuïtie, immateriële zaken, ontspanning en niets doen.

U hoeft geen rocket-scientist te zijn om te zien dat onze maatschappij meer de nadruk op oost en zuid legt dan op west en noord. Natuurlijk zijn oost en zuid ook belangrijk, maar dan wel in combinatie met west en noord. We moeten rust nemen, anders raken we burn-out, we moeten slapen anders worden we ziek, af en toe moet het regenen want anders verdord het hele land. Het wiel is in combinatie met bijvoorbeeld opstellingenwerk/systemisch werk, een enorm goede graadmeter en hulpbron gebleken in mijn werk om overzicht te krijgen over je eigen balans of de balans binnen een organisatie of team. Ook tijdens individuele coaching werk ik graag met het wiel om te kijken welke cadans iemands leven vertoont. In combinatie met de man- vrouwpsychologie en wat we weten over yin en yang vanuit de Chinese filosofie, blijkt dit zeer effectief te werken om knelpunten te lokaliseren en aan te pakken. Ook de oplossing kan soms eenvoudiger zijn dan we denken omdat er alleen een verstoring in de balans is die hersteld moet worden. Om nogmaals het slaapprobleem aan te halen van een cliënt; het was niet het slaapprobleem, maar het onderliggende probleem wat de boosdoener was (onderbewuste), namelijk; een overmaat aan zuid-kracht in het leven waarbij de cliënt teveel in het hoofd zat (mentale activiteit), onrustig was (actie/doen) en teveel de nadruk legde op presteren (individualisme en onderscheiden) en te weinig op zijn, rust en dankbaar zijn voor wat is.

Het is intrigerend om kennis van duizenden jaren oud te kunnen gebruiken in de coaching of training om zo duidelijke, werkzame en prachtige resultaten te boeken. Hoe ik werk met het Levenswiel kunt u lezen onder methoden. Onder andere kan ik per richting op het wiel een methode kiezen wat werkzaam en praktisch is om in te zetten, zoals mindfulness voor meer rust (noord), persoonlijk leiderschaps-ontwikkeling voor meer kracht en assertiviteit (zuid), GROW voor groei en beweging (oost) en 360 graden feedback en STAR voor het westen van het wiel.

Voor meer informatie over dit soort onderwerpen verwijs ik u zeker ook door naar het werk van Bert Hellinger in combinatie met Daan van Kampenhout. Zij hebben deze sjamanistische invalshoeken gecombineerd met Hellingers baanbrekende werk over opstellingen, genaamd Systemic Ritual®. U kunt hier meer over vinden op deze website. Zelf heb ik elementen van deze manier van werken geleerd, in combinatie met opstellingenwerk, van Linda Wormhoudt (Daan's assistente), Peter de Haan en Susanne Hazen, psychologe uit Amsterdam, ook allemaal studenten van Daan.